کاربرد مدل تلفیقی مبتنی بر فعالیت میانه زمان گرای عصبی- مصنوعی (TDIABC-ANFIS) در هزینه یابی شرکت های دولتی (مورد مطالعه؛ شرکت گاز استان هرمزگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حسابداری، واحد قشم،دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

2 گروه حسابداری ،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

3 گروه حسابداری ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 گروه حسابداری، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

چکیده

به‌دلیل محدودیت‌های هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت سنتی (ABC) از جمله داشتن هزینه‌های زیاد مصاحبه با اشخاص، استفاده از روش‌های ذهنی و هزینه‌زا برای تأیید اعتبار تخصیص‌ها، مشکلات نگهداری و به‌روز رسانی و ...، محققان الگوی هزینه-یابی بر مبنای فعالیت زمان‌گرا (TDABC) یا الگوی هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت میانه زمان‌گرا (TDIABC) را پیشنهاد دادند. لیکن در مدل‌های یاد شده فرض می‌شود بین هزینه و فعالیت رابطه خطى وجود دارد، در صورتی‌که تابع هزینه همیشه خطى نیست. برای حل این مشکل و افزایش دقت هزینه‌یابی، می‌توان از مدل‌های هوش مصنوعی و فازی استفاده کرد. لذا در پژوهش حاضر برای نخستین بار به تلفیق روش TDIABC با مدل عصبی- فازی (ANFIS) و مطالعه موردی شرکت گاز استان هرمزگان پرداخته شد. برای این منظور، هزینه فعالیت‌ها بر اساس روش‌های ABC، IABC، TDIABC و TDIABC-ANFIS محاسبه شد. در نهایت، نتایج مدل‌ها با شاخص میانگین قدر مطلق خطا (MAD) با ABC مقایسه شد. نتایج نشان داد که MAD در IABC معادل 74/0، در TDIABC معادل 63/0 و در تمامی ساختارهای طراحی شده TDIABC-ANFIS، در بازه (515/0، 245/0) می‌باشد. در نتیجه هزینه‌یابی بر حسب TDIABC-ANFISاز دقت بیشتری در مقایسه با ABC، IABC و TDIABC برخوردار می‌باشد. همچنین، در میان ساختارهای طراحی شده TDIABC-ANFIS، ساختار Gauss-3- Transig دارای کمترین خطا (245/0) می‌باشد. در نهایت، از آنجاکه نتایج نشان داد در میان مدل‌های مورد بررسی، مدل TDIABC-ANFIS به‌دلیل غیرخطی و فازی کردن رابطه هزینه‌ها و فعالیت‌ها، از دقت بیشتری برخوردار می‌باشد، به مسئولان حوزه حسابداری مدیریت شرکت‌ها پیشنهاد شد جهت تخصیص بهینه هزینه‌ها از این الگوی نوین استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of integrated model based on neuro-artificial median temporal activity (TDIABC-ANFIS) In costing state-owned companies (Case study; Hormozgan Gas Company)

نویسندگان [English]

  • Bahman bazgir 1
  • ghodratallah talebnia 2
  • Hamidreza Vakilifard 3
  • Faegh ahmadi 4
1 Department of Accounting, Qeshm Branch, Islamic Azad University, Qeshm, Iran.
2 Department of Accounting,Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3
4 Department of Accounting, Qeshm Branch, Islamic Azad University, Qeshm, Iran
چکیده [English]

Given the drawbacks of the conventional Activity-Based Costing model (ABC), including the high costs of interviewing individuals, application of subjective and costly methods for the validation of allocations, as well as the maintenance and renovation issues, etc., the costing model researchers have proposed the Time-Driven Activity-Based Costing (TDABC) model or Time-Driven Intermediate Activity-Based Costing (TDIABC) model. In TDABC and TDIABC models, a linear association is presumed between cost and activity, while the cost function is not always linear. Artificial intelligence (AI) and fuzzy logic models could be used to resolve this issue and further improve the costing accuracy. Accordingly, the present study implemented the TDIABC method in combination with the Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS) model for the first time and further embarked on a case study of the Hormozgan Province Gas Company. To this end, activity costs were determined based on the TDIABC, IABC, ABC, and TDIABC-ANFIS methods, respectively. At last, the costing results based on the Mean Absolute Deviation (MAD) were compared with the ABC method's results. The comparison results denoted that MAD in IABC is 0.74, 0.263 in TDIABC, and within the (0.245, 0.515) range in all structures designed via TDIABC-ANFIS. Hence, TDIABC-ANFIS costing is confirmed to be more accurate in comparison to the ABC, IABC, and TDIABC methods. Also, the Gauss-Transig-3 structure was determined to render the lowest error (0.245) among all structures designed with the TDIABC-ANFIS method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Costing
  • ABC
  • IABC
  • TDIABC
  • TDIABC-ANFIS

مراجع

  • اسماعیل­زاده مقری، علی. کردلوئی، حمیدرضا. نوری، مریم. (1394)، بررسی به کارگیری هزینه­یابی بر مبنای فعالیت زمان­گرا (TDABC) در بانک سینا، مدیریت کسب و کار، 7(27): 99-81.
  • آرامش، مسعود. معین الدین، محمود. دهقان دهنوی، حسن. (1397)، انتخاب محرک­های هزینه در هزینه­یابی بر مبنای فعالیت با تکنیک ترکیبی دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 6(3): 268-247.
  • آذر، عادل. خدیور، آمنه. (1391)، ارائه یک الگوی شبکه عصبی برای تخمین روابط هزینه - فعالیت در بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد، برنامه­ریزی و بودجه، 17(2): 38-7.
  • بکتاش، فروزان. آذربایجانی، کریم. کیانی، غلامحسین. دائی کریم­زاده، سعید. (1399)، محاسبه بهای تمام شده آب کشاورزی در شبکه­های آبیاری با رویکرد هزینه­یابی بر مبنای فعالیت (ABC) (مطالعه موردی شبکه آبیاری دز ناحیه شمال خوزستان)، اقتصاد و توسعه کشاورزی، 34(1): 111-97.
  • جبارزاده، سعید. مرادی، بابک. (1393)، هزینه­یابی بر مبنای فعالیت زمان­گرا در مؤسسات آموزش عالی (مطالعه موردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه)، پژوهش­های مدیریت و حسابداری، 9: 30-16.
  • رگ­جان، عادل. میرگوشه، نجم­الدین. (۱۳۹۱)، ارزیابی بکارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان­گرا TDABC و مقایسه با روش سنتی (مطالعه موردی شرکت تولید دنا صنعت یاسوج)،اولین همایش ملی بررسی راهکارهای ارتقاء مباحث مدیریت، حسابداری و مهندسی صنابع در سازمان­ها، گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران.
  • رهنمای رودپشتی، فریدون. قرشی، داود. فارسی، عباس. نوروزی، محمد. (1397)، هزینه یابی مبتنی بر فعالیت زمان گرا (TDABC) در صنعت بانکداری (مطالعه موردی بانک کشاورزی)، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 7(2): 37-29.
  • طالب­نیا، قدرت الله. عابدینی، بیژن. حیدری زاده، علی. (1396)، بررسی تأثیر استقرار سامانه هزینه­یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در شرکت پالایش گاز سرخون و قشم بر بهای تمام شده محصولات سال­های 1388 الی 1390، فصلنامه پژوهش­های جدید در مدیریت و حسابداری، 3(25): 86-55.
  • نمازی، محمد. زارع، ماندانا. (1396)، طراحی سیستم هزینه­یابی بر مبنای فعالیت زمان­گرا با رویکرد فازی (مطالعه موردی شرکت لعاب یاس فارس)، حسابداری مدیریت، 10(33): 31-13.
  • نمازی، محمد. ناظمی، امین. (1390)، ارزیابی تطبیقی سودمندی اطلاعات سیستم هزینه­یابی بر مبنای فعالیت با هزینه­یابی سنتی در بانکداری الکترونیک، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 19(69): 138-119.
  • Abraham, A. (2005). Artificial neural networks. Handbook of Measuring System Design.
  • Adeoti, A. A. Valverde, R. (2014). “Time Driven Activity Based Costing for the Improvement of IT Service Operations”. International Journal of Business and Management. Vol.9.No.1 PP: 109-127.
  • Ardiansyah, G. B. Tjahjadi, B. & Soewarno, N. (2017). Measuring customer profitability through time-driven activity-based costing: a case study at hotel x In SHS Web of Conferences (Vol. 34, p. 08004). EDP Sciences.
  • Ganorkar, A. B. Lakhe R. R. Agrawal K. N. (2018). Implementation of TDABC in SME: A Case Study, Journal of Corporate Accounting & Finance, 29(2): 87-113.
  • Gregorio J., Russo G., and Lapao LV. (2016). ”Pharmaceutical services cost analysis using time-drinen activity-based costing: A contribution to improve community pharmacies management”, Research in Social and Administrative Pharmacy 3(12): 475-485.
  • Kaplan S. Robert, Anderson R. Steven, (2007), Time-Driven Activity-Based Costing, A Simpler and More Powerful Path to Higher Profits, Harvard Business School Press, Boston, Massachusetts.
  • Mandigo, M. O'Neill, K. Mistry, B. Mundy, B. Millien, C. Nazaire, Y.  & Lucien, F. (2015). A time-driven activity-based costing model to improve health-care resource use in Mirebalais, Haiti. The Lancet, 385, S22.
  • Teresa, L. (2009), Simplifying Activity-based Costing, Submitted to the Faculty of the Graduate College of the Oklahoma State University in partial fulfillment of the requirements for the Degree of doctor of philosophy.
  • Vedernikova, O. Siguenza-Guzman, L. Pesantez, J. Arcentales-Carrion, R. (2020), Time-Driven Activity-Based Costing in the Assembly Industry, Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 14(4), 2020, 3-23.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار