تدوین مدل کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری،واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی،قم،ایران

2 استادیارگروه حسابداری،واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی،,قم،ایران

3 استادیار گروه حسابداری،واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی،دماوند،ایران

4 استادیار گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم،ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدلی جامع برای کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده، با توجه به ویژگی‌های محیطی و شرایط حاکم بر کشور می‌باشد. در این رابطه با توجه به رویکرد اکتشافی تحقیق و بهره‌گیری از رهیافت کیفی، از روش نظریه‌پردازی زمینه‌بنیان استفاده شده است. به این منظور، در نیمه اول سال 1398 با اخذ نظرات 26 نفر از خبرگان با تخصص حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده که در این حوزه دارای تجربه اجرایی هستند از طریق مصاحبه‌های عمیق، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزشافزوده پرداخته شد و در انتها "مدل یکپارچه کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده در ایران"، شامل شرایط علّی، عوامل مداخله‌گر و بستر و همچنین راهبردهای دستیابی به کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده و پیامدهای آنها ارائه گردیده است. در این تحقیق، کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده با استفاده از رویکرد سیستمی و با نگرش به تمام اجزای سیستم حاکم در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران بررسی شده است. داده‌های پژوهش به کمک روش‌های کُدگذاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقوله‌های اصلی و خردمقوله‌ها(مفاهیم) استخراج گردید. به کمک رویکرد سیستمی که دربرگیرندۀ دو بخش کلان شامل ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده و بخش دریافت‌کنندگان خدمات حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده، مدل کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده در ایران طراحی گردید. با توجه به فقدان پژوهش جامع در ایران در این خصوص، مدل چندوجهی طراحی‌شده حاصل دیدگاه خبرگان مختلف در سطوح ذکر شده بوده و دیدگاه جامع و وسیعی از کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران ارائه می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing the model of tax audit quality in Iran's value-added tax system

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taheri 1
  • Hossein Jahangirnia 2
  • mohammadhamed khanmohammadi 3
  • Reza Gholami jamkarani 4
1 Ph.D. Student of Accounting, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Accounting, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran (Corresponding Author)
3 Assistant Professor, Department of Accounting, Damavand Branch, Islamic Azad University, Damavand, Iran
4 Assistant Professor, Department of Accounting, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

The aim of the current research is to propose a comprehensive model for value added tax (VAT) audit quality given the environmental characteristics and the conditions governing the country. Accordingly, considering the exploratory approach of the research and using qualitative approach, grounded theory method was used. To this purpose,in the first half of 1398 by asking about the opinions of 26 cases of experts with VAT audit expertise, who had executive experience in this area, through deep interviews, factors affecting VAT audit quality were investigated. Finally, the "integrated model of VAT audit quality in Iran", including causal conditions, interfering factors and the ground, as well as the strategies to achieve VAT audit quality and its consequences was presented. In this research VAT audit quality was investigated using system approach. This perspective has considered the quality of all components of the ruling system in Iran's VAT system. Research data were analyzed, and the main categories and sub-categories(concepts) were extracted. Using system approach that embraces two macro parts, including VAT audit service providers at three micro-levels (work level, tax dispute resolution level, and organizational level) and (VAT taxpayers), the model of VAT audit quality in Iran was designed and the categories emerged in its framework were proposed. Given the lack of comprehensive research in Iran in this regard, the designed multidimensional model is the result of various experts' opinions at the above mentioned levels that presents a comprehensive broad perspective toward tax audit quality in VAT system in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Value added tax audit quality
  • Value added tax
  • Grounded theory
  • Qualitative approach

مراجع

  • ابوالمعالی، خدیجه. (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل، نشر علم، تهران: چاپ اول.
  • استراوس، آنسلم. کوربین، جولیت. ( 1998). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی ـ رویهها و شیوه ها، ترجمه محمدی، بیوک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1390، چاپ سوم.
  • استراوس، آنسلم. کوربین، جولیت. ( 1998). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی ـ رویهها و شیوه ها»، ترجمه محمدی، بیوک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1390، چاپ سوم.
  • اسدی، مرتضی، ناظمی اردکانی، مهدی (1390)، ارزیابی ریسک و حسابرسی مبتنی بر ریسک، مجله اقتصادی، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، شماره 11، ص 138-135
  • پورحیدری، امید، گل­محمدی شورکی، مجتبی(1394)، تأثیر ریسک وضعیت مالیاتی شرکت بر حق‌الزحمۀ حسابرسی، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی ،دوره بیست .و دوم، شماره ،3 صص 301- 318
  • تحریری،آرش و خوئینی، مهین، (1396)، کیفیت اطلاعات داخلی، کیفیت افشا و اجتناب مالیاتی شرکتها، دانش حسابداری مالی
  • حساس یگانه، یحیی، آذین­فر، کاوه (1389)، رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه مؤسسه حسابرسی، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، شماره 61، صص 85ـ 98
  • حساس‌یگانه، یحیی،(1398)، فلسفه حسابرسی، انتشارات کیومرث، تهران.
  • حسنی القار، مسعود، شعری آناقیز، صابر (1396)، بررسی تأثیر مدیریت بر اجتناب مالیتی، دانش حسابداری،دوره هشتم، شماره ،1 صص 107ـ 134
  • خالقی رخنه، زهرا، زاهدمهر، امین و عموری، مهدی (1391). تبیین روش و برآورد مالیات پایه مالیات بر ارزش افزوده با استفاده از جدول داده و ستانده، پژوهشنامه مالیات، شماره پانزدهم (مسلسل63)، صفحات 71-51.
  • خانی، عبدالله؛ ایمانی، کریم و ملایی، بهنام(1392). بررسی رابطۀ بین تخصص و اجتناب مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دانش حسابرسی، سال سیزدهم، شماره 51،ص 33-68
  • خواجوی، ش. و کیامهر،م. (1395). مدل­سازی اجتناب مالیاتی با استفاده از اطلاعات حسابداری. دانش حسابداری، 22(25)، 79-100
  • خواجوی، ملیحه، ابراهیم رضایی و حسن خداویسی (1389).  برآورد پولهای کثیف و بررسی پیامدهای آن در اقتصاد ایران: رهیافت آزمون کرانه­ها، فصلنامه اقتصاد مقداری، 4 (7):99-81.
  • دستگیر، محسن و همکاران (1393)، ارائه مدل انتخاب برای حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک اشخاص حقوقی در ایران.
  • ضیائی بیگدلی، محمدتقی و طهماسبی بلداجی، فرهاد(1384). مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی مدرن، انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی، چاپ دوم.
  • عاملی، آنژلا، افشاری، ناهید (1392)، بررسی مشکلات رویه و دستورالعمل فرآیند رسیدگی پرونده های مالیات بر ارزش افزوده (مطالعه موردی واحدهای مالیات بر ارزش افزوده استان تهران، پژوهشنامه مالیات، جلد 21، شماره هفده، صفحات 99-124.
  • عبدالهی، شهرام و خدایار یگانه، سعید ( 1388 )، حسابرسی مالیات برارزش افزوده، فصلنامه دانش حسابرسی، شماره 29
  • عبدی، محمدرضا و همکاران (1393)، حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده با تأکید بر ریسک حسابرسی، پژوهشنامه مالیات، شماره بیست و سوم
  • عسکری، فرخ (1397). شکل گیری شرکت های کاغذی و افزایش ریسک حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته حسابرسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
  • فضل زاده، علیرضا، نجفی، نبی(1392).. بررسی درآمد مشمول مالیات طبق گزارش حسابرسی و درامد، مشمول مالیات تشخیصی، پژوهشنامه مالیات، سال 21 ، شماره 18، 63
  • کلانتری بنگر، محسن، نظری، علیرضا، فدائی، ایمان(1392). مروری بر عملکرد طرح تحول نظام مالیاتی،، فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، شماره 1 ، 80-59
  • مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دفتر مطالعات بخش عمومی(1394). بررسی اجمالی عملکرد قانون مالیات بر ارزش افزوده و اهم چالش‌های آن، کد موضوعی 230، شماره مسلسل 14541 .
  • مداحی، آزاده، (1392)، تدوین مدل کیفیت حسابرسی، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره 23
  • مشایخی، بیتا و سیدی، سیدجلال، (1394)، راهبری شرکتی و اجتناب مالیاتی، دانش حسابداری، شماره 83
  • منتی، وحید، (1396)، راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی داخلی، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 55
  • مهرانی،ساسان، کرمی، غلامرضا، سیدحسینی، مصطفی، جهرومی، مهتاب(1392). تئوری حسابداری، چاپ دوم، انتشارات نگاه دانش، تهران.
  • K.K. (2007). Corporate Tax Planning. New Delhi, Vol. 1. Sixth Edition: 3-11, Atlantic Publishers & Dist
  • Al-Ajmi, Jasim. (2009). "Audit firm, corporate governance, and audit quality: Evidence from Bahrain", Advances in International Accounting, Vol. 25, pp 64–74
  • Arruñada, B. (2000) Audit Quality: Attributes, Private safeguards and the role
  • Charmaz, C. (1990), "Discovering Chronic Illness: Using Grounded Theory", Social Science and Medicine, 30.
  • Chen, S., X. Chen, Q. Cheng, and T. Shevlin (2010). Are Family Firms more Tax Aggressive than Non-family Firms? Journal of Financia Economics, 95 (1): 41–61.
  • Chen, Y.M., R. Moroney, and K. Houghton (2014) Audit committee composition and the use of an industry specialist audit Firm.
  • Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Grounded theory: Procedures and Technique. (2nd Edition); Sage, Newbury Park, London.
  • Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory (3 Rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Cyert, R.M., & March, J.G. (1963). A behavioral theory of the firm. New Jersey: Prentice-Hall
  • Desai, M.A. and Dharmapala, D. (2007). Corporate tax avoidance and firm value, Review of Economics andStatistics, Vol. 91, No. 3, pp. 537-546.
  • Dyreng, s., M. Hanlon, and E. Maydew. (2008). " Long –run corporate tax avoidance ". The accounting Review, 83(1): 61-90
  • Ebrill, L., Keen, M., Bodin, J. & V. Summers (2010), "The Modern VAT",International Monetary Fund, November.
  • Financial Reporting Council FRC (2008). The Audit Quality Framework. London: Financial Reporting Council.
  • Glaser, B. (1992). Basics of grounded theory analysis. Mill Valley, CA: Sociology
  • Goulding, C. (2002) Grounded Theory: A Practical Guide for Management, Business Andmarket Researchers. Sage, London.
  • Graham, J., M. Hanlon, T. Shevlin and N. Shroff. (2014). Incentives for Tax Planning and Avoidance: Evidence from the Field. The Accounting Review, 89, 991-1023
  • Hail, L., Leuz, C. & Wysocki, P. (2015). Global Accounting Convergences and The Potential Adoption of IFRS By The U.S. (Part I): Conceptual Underpinnings and Economic Analysis. Accounting Horizons, 24 (3), 355-394.
  • Hanlon, M, Heitzman , Sh, (2010) , “ A review of tax research”. Journal of Accounting and Economics 50, 127-178.
  • Hogan, B., and T. Noga (2010). The Association between Changes in Auditor Provided Tax Services and Corporate Tax Avoidance Working paper, Northeastern University and Bentley University.
  • IAASB,(2014) A Framework For Audit Quality Key Elements That Create An Environment For Audit Quality, February.
  • -Lenz, R. &; Hahn,U. (2015) ”A synthesis of empirical internal audit effectiveness literature
  • Lenz, R. and Sarens, G. (2012).Reflections on the internal auditing profession: what might have gone wrong?, Managerial Auditing Journal, Vol. 27 No. 6, pp. 532549-.
  • Scott, W.R. (1995). Organizations: Rational, Natural, and Open Systems. Pearson US Imports & Phipes.
  • Strauss, A. & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park, CA: Sage.
  • Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures For Developing Grounded Theory (2 Nd Ed.). Sage Publications, Thousand Oaks, CA, USA.
  • Strauss, A. (1987). Qualitative Analysis For Social Scientists. New Work: Cambridge University Press. techiniques and procedures for developing Grounded Theory. 3th edition. test of competing theories. The Accounttiing Reviiew. Vol. 74, pp. 201-216.
  • Weetman, P. & Sun, M. (2004). Political Influence and Coexistence of a Uniform Accounting System and Accounting Standards: Recent Development In China. ABACUS, 40 (2), 193-218

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار