تدوین و تبیین مدل توسعه حسابداری مدیریت در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دکتری حسابداری دانشگاه تهران

چکیده

بحث کلی تئوری اقتضایی، این است که یک فرم و شکل جهانی یا ایده آل برای سیستم اطلاعاتی حسابداری وجودندارد. شرایط و موقعیت های خاص، بهترین انتخاب سیستم را درآن موقعیت دیکته می نماید. دراین پژوهش باتوجه به تئوری اقتضایی به دنبال شناخت عوامل موثر بر توسعه حسابداری مدیریت در ایران هستیم.بدین منظور با بررسی عمیق ادبیات موضوع به استخراج عوامل اثرگذار بر توسعه حسابداری مدیریت در کشورهای دیگر پرداخته شد . سپس با مصاحبه با اساتید دانشگاه که درحوزه حسابداری مدیریت فعالیت اجرایی، مشاوره ای و یا تحقیقاتی داشته اند، مدیران مالی و کارشناسان ارشد واحدهای حسابداری مدیریت، عوامل مؤثر بر توسعه حسابداری مدیریت منبعث از ادبیات موضوع از صاحبنظران مورد پرسش قرار گرفت. با بهره گیری از نتایج بدست آمده (ادبیات پژوهش و نظرات صاحبنظران)، مدلی که بیانگر عوامل مؤثر بر توسعه حسابداری مدیریت باشد طراحی گردید و در مصاحبه ای نیمه ساختار یافته با صاحبنظران مورد بررسی قرارگرفت .در نهایت پرسشنامه ای که مشتمل برعوامل درونی و بیرونی مؤثر بر توسعه حسابداری مدیریت باشد طراحی گردید و بین صاحبنظران توزیع شد تا مدل ارائه شده تبیین گردد.
چهار دسته عوامل بر" توسعه حسابداری مدیریت در ایران" شناسایی شدند که ترتیب آنها ازنظر رتبه بندی آنتروپی شانون به این شرح است: 1) عوامل محیط کلان شامل عوامل قانونی – حقوقی، عوامل تکنولوژیکی، سطح پاسخگویی، عوامل اقتصادی و عوامل فرهنگی؛ 2) عوامل سازمانی شامل نه عامل به ترتیب اندازه سازمان، فرهنگ سازمانی، مالکیت خصوصی سازمان ها، منابع انسانی سازمان، مدیریت ارشد سازمان، منابع مالی سازمان، سطح دانش حسابداری مدیریت درسازمان، تکنولوژی درسازمان، ساختارسازمانی ؛  "ویژگیهای تکنیک های حسابداری مدیریت" که به همراه "عوامل سازمانی" هردو در رتبه دوم قرارگرفتند شامل قابلیت مشاهده تکنیک، آزمون پذیری تکنیک، مزیت نسبی تکنیک، پیچیدگی تکنیک، قابلیت سازگاری تکنیک ؛ 3) عوامل محیط حرفه شامل وجودنرم افزارهای بومی حسابداری مدیریت، وجود انجمن های حرفه ای حسابداری مدیریت، وجود دوره های حسابداری مدیریت، وجود مجلات و کتب حسابداری مدیریت ،وجود آئین رفتار حرفه ای حسابداری مدیریت .
"عوامل محیط کلان" و "عوامل محیط حرفه" به عنوان متغیرهای مستقل  بر "عوامل سازمانی" تاثیر می گذارند و "عوامل سازمانی" به همراه "ویژگیهای تکنیک های حسابداری مدیریت" بر "توسعه حسابداری مدیریت"  تاثیر گذار هستند و درنتیجه توسعه حسابداری مدیریت شاهد "بهبودفعالیت ها و فرایندهای بنگاه"، "قیمتگذاری صحیح ترمحصول"، "بهایابی صحیح تر محصول" و... خواهیم بود که به اختصار به آنها "پیامدهای توسعه" گفته می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Presentation of Model of Management Accounting Development in Iran

نویسندگان [English]

  • Hengameh Moghadaspour
  • Ali Ebrahimi Kordelor
PHD in Accounting
چکیده [English]

The general argument of contingency theory reveals that there is no ideal or universal form for an accounting information system. Rather, the best choice of system is imposed by particular circumstances or contingencies. According to contingency theory, this study sought to identify factors affecting development of Management Accounting in Iran. Definitely, to accomplish this, current standing of Management Accounting in Iran should be studied first.
Four categories of factors were recognized as affecting factors of Management Accounting development in Iran. As per Shannon's entropy these are ranked as follows: 1) Macro Environmental Factors includes legal, technological, accountability, economic and cultural factors; 2) Organizational factors includes size, culture, ownership, human resources, senior management, funding sources, penetration of management accounting knowledge within the organization, technology and structure of the Organization, 2) Attributes of management accounting practices includes Relative advantage, Complexity, Compatibility, Observability and Trialability. Worth noting that Organizational factors along with Attributes of management accounting practices ranked the same. 3) Professional environmental factors includes localized management accounting software, presence of professional Management Accounting Associations, availability of Management Accounting Courses, availability of Management Accounting books and magazines and presence of professional management accounting code of conduct.
"Macro Environmental Factors" and "Professional Environmental Factors" affect on the "Organizational Factors". "Organizational Factors" and "Attributes of Management Accounting Practices" affect on the "Development of Management Accounting". The results of  Management Accounting development are "Improving  Activities and Business Processes," "More Accurate Pricing of the Product", "More Accurate Product Costing" and... These are summarized as "Consequences of Management Accounting Development".

کلیدواژه‌ها [English]

  • management accounting
  • management accounting development
  • contingency theory