ارائه مدل بودجه ریزی اثربخش: مطالعه موردی یک هلدینگ چندرشته ای در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دکتری حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به ارائه یک مدل بودجه‌ریزی اثربخش در یکی از هلدینگ‌های چندرشته‌ای در ایران می‌پردازد و به این سوال پاسخ می‌دهد که «به منظور بهبود اثربخشی بودجه‌ریزی در هلدینگ مزبور در راستای تحقق اهداف سازمانی، چه ابعاد و مؤلفه‌هایی را می‌توان ارائه نمود؟» به این منظور، از طریق مرور اسناد و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با 19 نفر از مدیران عملیاتی، اعضای هیئت مدیره و مدیران عامل شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ مزبور، وضعیت فعلی و میزان اثربخشی بودجه-ریزی در این شرکت‌ها بررسی شده و انتظارات ایشان از یک نظام بودجه‌ریزی مطلوب مورد سوال قرار گرفت. انتخاب مصاحبه-شوندگان به روش قضاوتی و گلوله‌برفی بوده و به منظور تحلیل داده‌ها از تحلیل مضمون استفاده گردید. به منظور ارزیابی کیفیت داده‌ها و نتایج تحقیق و دستیابی به معیارهای قابلیت اعتماد ضمن استفاده از روش کنترل اعضا، به دریافت بازخورد از خبرگان نیز پرداخته شده است و علاوه بر آن تلاش شده تا توصیف غنی از فرایند اجرای تحقیق ارائه گردد. با اجرای فرایند تحلیل تم 875 کد اولیه استخراج گردید که با پالایش آنها و حذف موارد تکراری، تعداد این کدها به 219 مورد رسید. در ادامه با طبقه‌بندی کدها، 50 مضمون پایه و 21 مضمون سازمان‌دهنده استخراج گردید که در قالب 5 مضمون فراگیر شامل: «پیش‌نیازها و الزامات»، «عوامل اثربخشی تدوین بودجه»، «عوامل اثربخشی تصویب بودجه»، «عوامل اثربخشی ارزیابی انحرافات و اصلاح بودجه» و «عوامل اثربخشی ارزیابی عملکرد» طبقه‌بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a model for the effective budgeting: A case study in a Holding Company in Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Ebrahimi kordlar 1
  • Vahid Hasanbeigy 2
1 Associate Professor, Accounting department, Management Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD in Accounting, Management Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

This paper Presents a model for the effective budgeting in a Holding Company in Iran and answers to this question: “which aspects and proxies can we provide in order to improve the effectiveness of budgeting in that holding?” So, these steps had been followed: first, the current procedures of the budgeting and their effectiveness had been reviewed using documents review and 19 semi-structured interviews with operational managers, board of directors and CEOs of mentioned companies. Second, their expectation about the budgeting system had been analyzed. We used judgement and snowball sampling methods for choosing interviewees and the thematic analysis was used to analyze the data. For achieving the trustworthiness of data and research findings, we emphasized on the members control and experts’ feedback. Also, we tried to provide a full description of the research process. We identified 875 primary codes from the data gathered by interviews, and 219 codes remined after removing duplicates. Followed by this, we identified 50 basic themes and 21 organizer themes, which classified into 5 inclusive themes, as follows: prerequisites and requirements, factors of budgeting effectiveness, factors of budget approval effectiveness, factors of deviation assessment and budget correction effectiveness, and factors of performance evaluation effectiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • effective budgeting
  • contingency theory
  • social constructivism paradigm
  • case study approach
  • thematic analysis

مراجع

  • آذر، عادل؛ امینی، محمدرضا و احمدی، پرویز. (1393). مدل بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد: رویکرد بهینه­سازی استوار (مورد مطالعه دانشگاه تربیت مدرس)، برنامه­ریزی و بودجه، سال نوزدهم، شماره 1، 53-84.
  • آذر، عادل؛ شهبازی، میثم؛ یزدانی، حمیدرضا و محمودیان، امید. (1398). طراحی مدل ارزیابی تاب­آوری زنجیره تأمین صنعت برق با استفاده از رویکرد آمیخته: تحلیل تم- تحلیل عاملی، مدیریت صنعتی، دوره 11، شماره 1، 45-62.
  • ابراهیمی، الهام؛ قلی­پور، آرین؛ مقیمی، سید محمد و قالیباف اصل، حسن. (1394). طراحی و تبیین چارچوبی برای شناسایی و دسته­بندی ریسک­های منابع انسانی: کاربرد رویکرد کیفی، فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، سال هفتم، شماره 2، 1-24.
  • ازکیا، مصطفی؛ احمد رش، رشید و پارتازیان، کامبیز. (1396). روش­های تحقیق کیفی از نظریه تا عمل، تهران: انتشارات کیهان.
  • اعتمادی، حسین و دیانتی دیلمی، زهرا. (1387). بررسی آثار فرهنگ سازمانی، مشارکت در بودجه­ریزی و سیستم­های حسابداری مدیریت بر عملکرد مدیران، پژوهش­های مدیریت در ایران، دوره 13، شماره 4، 35-60.
  • باباجانی، جعفر و استا، سهراب. (1394). مطالعه تطبیقی بودجه­ریزی عملکرد در ایران و کشورهای توسعه­یافته (مطالعه موردی: کشور کانادا)، حسابداری دولتی، سال دوم، شماره 3، 7-16.
  • باباجانی، جعفر. (1394). حسابداری پیشرفته بخش عمومی با رویکرد گزارشگری مالی چندسطحی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
  • بازرگان، عباس. (1395). مقدمه­ای بر روش­های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران، نشر دیدار.
  • بنی مهد، بهمن؛ عربی، مهدی و حسن­پور، شیوا. (1395). پژوهش­های تجربی و روش­شناسی در حسابداری، تهران: انتشارات ترمه.
  • توکلی محمدی، محمد و اعتمادی، حسین. (1386). بررسی رابطه بین مشارکت در بودجه­ریزی و عملکرد مدیران و اثر اطلاعات مرتبط با شغل در شرکت­های اصلی زیرمجموعه وزارت نفت، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال 14، دوره جدید، شماره 23، 81-90.
  • جعفری، نرگس؛ نجارزاده، محمد و شالبافیان، علی اصغر. (1399). ارائه چارچوبی برای شناسایی موانع جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران: کاربردی از تحلیل مضمون در صنعت هتل، فصلنامه علمی پژوهشی گردشگری و توسعه، سال نهم، شماره اول، 130-151.
  • جعفری­نیا، سعید؛ حسن­پور، اکبر؛ وکیلی، یوسف و کیوانفر، جواد. (1399). ارائه الگوی جبران خدمات استراتژیک مدیران ارشد سازمان تأمین اجتماعی رویکرد تحلیل تم، فصلنامه علمی مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 8، شماره 4، 105-124.
  • رضاپور نصرآباد، رفعت. (1395). معیارهای اعتبار و پایایی در پژوهش­های کیفی، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 6 (4)، 493-499.
  • سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (1395). روش­های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
  • سیدرضائی، میریعقوب؛ پورعزت، علی اصغر و سعدآبادی، علی اصغر. (1395). رصد چالش­های سیستم بودجه­ریزی ایران با هدف توسعه رویکرد عدالت منطقه­ای با تکنیک فازی، بررسی­های حسابداری و حسابرسی، دوره 23، شماره 4، 483-506.
  • عباس­زاده، محمد. (1390). تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی، جامعه­شناسی کاربردی، سال 23، شماره 45، 19-34.
  • عسکری نژاد امیری، علی. (1397). بودجه­ریزی شرکتی، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
  • غلامپور، اسدالله؛ نعامی، عبدالله و مشبکی اصفهانی، اصغر. (1398). ارائه الگوی بازاریابی مبتنی بر رسانه­های اجتماعی در صنعت محصولات غذایی و نوشیدنی­های ارگانیک ایران با بهره­گیری از روش تحلیل تم، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 11، شماره 4، 31-58.
  • کرسول، جان دبلیو. (2009). طرح پژوهش، رویکردهای کیفی، کمّی و ترکیبی، ترجمه: کیامنش، علیرضا و دانای طوس، مریم، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، واحد علامه طباطبایی، 1390.
  • کلانتری، نورالدین؛ محمدی­پور، رحمت­اله؛ صیدی، مسعود؛ شیری، اردشیر و عزیزخانی، مسعود. (1397). مدل ریاضی بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد با رویکرد بهره­وری (مطالعه موردی: شرکت­های پالایش گاز کشور)، نشریه علمی حسابداری مدیریت، سال دوازدهم، شماره چهل و سوم، 117-127.
  • گل­افشانی، ناهید. (2003). مفهوم اعتبار (پایایی) و روایی در تحقیق کیفی، ترجمه: خسروی، محمدرضا، ماهنامه نگرش راهبردی، شماره 94 و 93، مرداد و شهریور 1387، 171-184.
  • محمدپور، احمد. (1388). ارزیابی کیفیت در تحقیق کیفی: اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیم­پذیری، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 48، 73-106.
  • مقیمی، سید محمد؛ پورعزت، علی اصغر؛ دانایی فرد، حسن و احمدی، حیدر. (1395). طراحی و تبیین مدل بودجه­ریزی بر اساس شاخص­های حکمرانی خوب در ایران، مدیریت دولتی، دوره 8، شماره 4، 645-665.
  • نیکبخت، محمدرضا و رحیمی­پور، اکبر. (1401). ارزیابی عملکرد سازمان با استفاده از مدل کارت امتیازی متوازن پایدار (مورد مطالعه: بانک سرمایه)، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، شماره 41، 63-79.
  • Aalto, H. (2012). The compliance of budgeting and forecasting methods with organization design, Master’s thesis of accounting, Aalto University, School of Business.
  • Badell, M., Romero, J., Huertas, R., Puigjaner, L. (2004). Planning, scheduling and budgeting value-added chains, Computers and Chemical Engineering, 28, 45-61.
  • Coveney, M., Cokins, G. (2014). Budgeting, planning and forecasting in uncertain times, American Institute of Certified Public Accountants, Inc. New York, NY 10036-8775.
  • Flamholtz, E.G. (1983). Accounting, budgeting and control systems in their organizational context: theoretical and empirical perspectives, accounting, organizations and society, Vol. 8, No. 2/3, 153-169.
  • Forrester, J.P. (1991). Multi-year forecasting and municipal budgeting, public budgeting and finance, vol. 11, issue 2, 5-120.
  • Hansen, S.C., Van der Stede, W.A. (2004). Multiple facets of budgeting: an exploratory analysis, Management Accounting Research, 15, 415-439.
  • Ijiri, Y., Levy, F.K., Lyon, R.C. (1963). A Linear Programming Model for Budgeting and Financial Planning, Journal of Accounting Research, Vol. 1, No. 2, 198-212.
  • Jones, T.A. (2008). Improving hotel budgetary practice- a positive theory model, international journal of hospitality management, 27, 529-540.
  • Lalli, W.R. (2012). Handbook of budgeting, John Wiley & Sons, Inc., Sixth Edition.
  • Matsoso, M., Nyathi, M., Nakpodia, F. (2021). An assessment of budgeting and budgetary controls among SMEs: Evidence from a developing economy, Journal of Accounting in Emerging Economies, 11 (4), 552-577.
  • Misiura, A. (2015). Enterprise Risk Management in the Airline Industry- Risk Management Structures and Practices, PhD Thesis, Brunel Business School, Brunel University, London, UK.
  • Naveen, K.H. (2020). “Rethinking budgeting process in times of uncertainty”, Journal of Emerging Technologies and Innovative Research (JETIR), Vol. 7, No. 5, pp. 1178-1185.
  • Neely, A., Bourne, M., Adams, Ch. (2003). Better budgeting or beyond budgeting? Measuring business excellence, Vol. 7, No. 3, 22-28.
  • Peel, M.J., Bridge, J. (1998). How planning and capital budgeting improve SME performance, Long Range Planning, Vol. 31, No. 6, 848-856.
  • Pushpender, P. (n d). 9 Essentials of an Effective Budgeting, available at: https://www.accountingnotes.net/cost-accounting/budgetary-control/9-essentials-of-an-effective-budgeting/4798.
  • R.S., DeFranco, A.L. (1998). Budgeting and forecasting: current practice in the lodging industry, Cornell University.
  • Shim, J.K., Siegel, J.G. (2005). Budgeting Basics and Beyond, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
  • Walther, L.M., Skousen, CH.J. (2009). Budgeting and decision making, Ventus publishing ApS.
  • Weygandt, J.J., Kimmel, P.D., Kieso, D.E. (2012). Managerial accounting: tools for business decision making, sixth edition, John Wiley & Sons publication.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار