الگوی تصمیم‌گیری اخلاقی یکپارچه در جامعه حسابداران رسمی با استفاده از نظریه داده‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، دانشکاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

2 استادیار، عضو هیات علمی گروه حسابداری، دانشکاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

3 استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس, ایران.

چکیده

واکاوی نظرات دانشمندان در حوزه اخلاق عمومی نشان داد که رفتار اخلاقی در حسابداری چیزی فراتر از کاربرد مفهوم عمومی رفتار اخلاقی نبوده ماهیت اصلی آن، از نظریه‌های عمومی اخلاق برگرفته شده است. در این راستا، کشورهای مختلف تلاش کرده‌اند تا با تدوین آیین اخلاق حرفه‌ای در حوزه حسابداری بتوانند مسیر درستی را پیش روی حسابداران قرار دهند، هرچند که این تلاش‌ها غالباً نتایج مثبتی نداشته و اغلب شاهد تخلفات آن‌ها در بخش‌های مختلف بوده‌ایم. هدف تحقیق حاضر ارائه الگوی تصمیم‌گیری اخلاقی یکپارچه در جامعه حسابداران رسمی با بهره‌گیری از نظریه داده‌بنیاد است. برای این منظور، ابتدا با مطالعه ادبیات تحقیق، سوالات مصاحبه نیمه‌ساختاریافته طراحی و 30 نفر از اساتید دانشگاهی و کارشناسان حسابداری با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. سپس، مدل تحقیق با استفاده از نظریه داده‌بنیاد و نرم‌افزار MAXQDA 2020 از طریق فرآیند کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) انجام گرفت و الگوی تصمیم‌گیری اخلاقی یکپارچه برای حسابداران رسمی طراحی شد. در پایان، معیارهای در نظر گرفته شده برای تصمیم‌گیری اخلاقی با توجه به مدل اشتراوس و کوربین و در قالب بخش‌هایی از قبیل شرایط علّی، مقوله اصلی، شرایط مداخله‌گر، عوامل زمینه‌ای، راهبردها و پیامدها ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An integrated Ethical Decision-Making Model in the Community of Certified Public Accountants Using Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • Rahmat Mashghouli Chafi 1
  • Mahmood Samadi Largani 2
  • Abdossamad Khalatbari Limaki 3
1 Ph.D. Student of Accounting, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty Member, Department of Accounting, Islamic Azad University, Tonekabon Branch.
3 Assistant Professor of Accounting, Department of Accounting, Islamic Azad University, Chalus Branch, Chalus, Iran.
چکیده [English]

An analysis of scientists’ view of public ethics showed that ethical behavior in accounting is nothing more than the application of the general concept of ethical behavior. Its main nature is derived from general theories of ethics. In this regard, different countries have tried to establish a professional ethics in the field of accounting to be able to put the right path before accountants, although these efforts often do not have positive results and we have often seen violations in various sectors. The purpose of this study is to provide an integrated ethical decision making model in the community of certified public accountants using grounded theory. For this purpose, first of all, by studying the research literature, semi-structured interview questions were designed and 30 university professors and accounting experts were selected by purposive sampling method. Then, the research model was performed using data grounded and MAXQDA 2020 software through the coding process (open, axial and selective) and an integrated ethical decision model was designed for certified public accountants. Finally, the criteria for ethical decision making according to Strauss and Corbin model were presented in the form of sections such as causal conditions, main category, intervening conditions, contextual factors, strategies and consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Ethical decision making"
  • "certified public accountants"
  • "grounded theory"
  • "MAXQDA software"

مراجع

  • آیین رفتار حرفه‌ای (1382)، سازمان حسابرسی.
  • خواجوی، شکرالله؛ سرمدی‌نیا، عبدالمجید؛ پورگودرزی، علیرضا (1399). چارچوب مفهومی مبتنی بر اخلاق برای حسابداری و گزارشگری مالی، فصلنامه دانش حسابداری مالی، دوره 7، شماره 1، 44-25.
  • ثقفی، علی؛ رحمانی، حلیمه؛ رفیعی، افسانه (1389). آموزش اخلاق حسابداری در دوره کارشناسی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال پنجم، شماره 2.
  • حاجیها، زهره و راشکی گزمه، علی (1396). رابطه اخلاق حسابداری با توان تصمیم‌گیری و رفتار مدیران، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 12، شماره 2، 160-155.
  • خسروآبادی، طاهره و بنی مهد، بهمن (1394). پیش‌بینی بی‌اخلاقی و فساد مالی با توجه به اعتماد اجتماعی در حرفه حسابرسی. اخلاق در علوم و فنّاوری، دوره ۱۰، شماره ۴، 53-45.
  • دازه، نوشین و گرکز، منصور (1394). رابطه بین استدلال اخلاقی، طرز تفکر، نیت و تمایل اخلاقی حسابداران رسمی، اخلاق در علوم و فناوری، دوره 10، شماره 1، 140-115.
  • درخشانمهر، آرش؛ جبارزاده کنگرلوئی، سعید؛ بحری ثالث، جمال و قلاوندی، حسن (1398). تحلیل روابط مولفه‌های اخلاق حرفه‌ای، رهبری اخلاقی، مسئولیت‌های اجتماعی با عملکرد حسابرسان مستقل، دانش حسابرسی، دوره 19، شماره 76، 230-195.
  • رحیمی کاکلکی، مینا؛ بنی طالبی دهکردی، بهاره؛ پیک فلک، جمشید (1396). عوامل موثر بر رعایت اخلاق حرفه‌ای حسابداران، مجله اخلاق در علوم و فناوری، سال 12، شماره 1، 105-93.
  • رویایی، رمضانعلی و محمدی، مهدی (1394). اخلاق و حرفه‌ای گرایی در حسابداری، تهران: انتشارات کتابخانه فرهنگ، چاپ سوم.
  • علی‌مدد، مصطفی (1383). درآمدی بر اخلاق و آیین رفتار حسابداران حرفه‌ای، حسابرس، شماره 27، 37-27.
  • فرزین، فرشیده؛ بین‌طالبی دهکردی، بهاره؛ بخشی‌نژاد، محمود (1397). ارتباط سازه‌های فردی و اجتماعی برآموزش اخلاق حرفه‌ای حسابداری، مجله اخلاق در علوم و فناوری، سال 13، شماره 1، 153-145.
  • کاظمی علوم، مهدی؛ عبدی، مصطفی؛ حیدری معقول، زهرا (1397). کارکرد اخلاقی تئوری عدالت در حسابداری، فصلنامه پژوهش حسابداری، دوره 8، شماره 1، 127-111.
  • گلدوست، مجید؛ طالب‌نیا، قدرت‌الله؛ اسماعیل‌زاده مقری، علی؛ رهنمای رودپشتی، فریدون؛ رویایی، رمضانعلی (1397). ارزیابی تأثیر ادراک اخلاقی و شهود بر قضاوت اخلاقی حسابداران نسبت به هشداردهی تخلفات مالی در بخش عمومی، مجله دانش حسابداری مالی، دوره 5، شماره 3، 24-1.
  • لایق رفعت، زهرا (1398). بررسی ملاحظات اخلاقی و نظام مدیریت آراستگی (S5) در ارتقاء حسابداری، مجله پژوهش‌های جدید در مدیریت و حسابداری، شماره 24، 58-47.
  • مجتهدزاده، ویدا؛ اثنی عشری، حمیده و رباط میلی، مژگان (1391). نقش اخلاق در حسابداری و چالش‌های پیش روی آموزش دانشگاهی، دهمین همایش ملی حسابداری ایران، دوره 4، شماره 13، 179-157.
  • محمدی، محمد و مظاهری، مرضیه (1398). بررسی رابطه اخلاق در حسابداری و اجرای مسئولیت های اجتماعی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه چشم‌انداز حسابداری و مدیریت، سال 2، شماره 7.
  • نمازی، محمد و ابراهیمی، فهیمه (1395). مدل‌بندی و تعیین اولویت عوامل موثر بر قصد گزارش تقلب‌های مالی توسط حسابداران، مطالعات تجربی حسابداری مالی، دوره 13، شماره 49، 28-1.
  • Buchan, H. F. (2005). Ethical decision making in the public accounting profession: An extension of Ajzen’s theory of planned behavior. Journal of Business Ethics, 61(2), 165-181.
  • Carnegie, G. D., & Napier, C. J. (2010). Traditional accountants and business professionals: Portraying the accounting profession after Enron. Accounting, Organizations and Society, 35(3), 360-376.
  • Casali, G. L., & Perano, M. (2020). Forty years of research on factors influencing ethical decision making: Establishing a future research agenda. Journal of Business Research.
  • Cowton, C. J. (2009). Accounting and the ethics challenge: Re‐membering the professional body. Accounting and Business Research, 39(3), 177-189.
  • Dunn, P., & Sainty, B. (2019). Professionalism in accounting: a five-factor model of ethical decision-making. Social Responsibility Journal.
  • Duska, R., Duska, B. S., & Ragatz, J. (2011). Accounting ethics (2nd ed.). Chichester, United Kingdom: Wiley-Blackwell.
  • Ewing, G., & Demir, I. (2020). An ethical decision-making framework with serious gaming: smart water case study on flooding.
  • Fagbemi, T. O. (2020). Impact of Environmental, Demographical and Personal Factors on Auditors’ Ethical Decision Making in Nigeria. Studia Universitatis „Vasile Goldis” Arad–Economics Series, 30(3), 35-58.
  • Ferrell, O. C., Fraedrich, J., & Ferrel, L. (2000). Ética empresarial: dilemas, tomadas de decisões e casos. Reichmann & Affonso Ed.
  • Fiolleau, K., & Kaplan, S. E. (2016). Recognizing ethical issues: An examination of practicing industry accountants and accounting students. Journal of Business Ethics, 1-18.
  • Greene, J. D. (2017). The rat-a-gorical imperative: Moral intuition and the limits of affective learning. Cognition, 167, 66-77.
  • Gunz, S. (2012). Accounting and business ethics.
  • Hollings, J. (2013). Let the story go: The role of emotion in the decision-making process of the reluctant, vulnerable witness or whistle-blower. Journal of business ethics, 114(3), 501-512.
  • Johari, N., Mustaffha, N., & Deni, M. I. M. (2016). Integration of Islamic Values in Accounting Education: Accounting Academician Perspectives. E-Journal Penyelidikan dan Inovasi, 3 (3) 61, 63.
  • Kretzschmar, L., & Bentley, W. (2013). Applied ethics and tertiary education in South Africa: Teaching business ethics at the University of South Africa. Verbum et Ecclesia, 34(1), 01-07.
  • Lee, G., & Xiao, X. (2018). Whistleblowing on accounting-related misconduct: A synthesis of the literature. Journal of Accounting Literature, 41, 22-46.
  • Lehnert, K., Park, Y.-h., & Singh, N. (2015). Research note and review of the empirical ethical decision-making literature: Boundary conditions and extensions. Journal      of      Business      Ethics,      129(1),     195-219.
  • Leung, P., & Cooper, B. J. (2005). Accountants, ethical issues and the corporate governance context. Australian accounting review, 15(35), 79-88.
  • Liyanapathirana, N. S. (2018). Towards the development of an integrated ethical decision-making framework for Sri Lankan accountants: A developing country context (Doctoral dissertation, The University of Waikato).
  • Low, M., Davey, H., & Hooper, K. (2008). Accounting scandals, ethical dilemmas and educational challenges. Critical Perspectives on Accounting, 19(2), 222-254.
  • Marques, P. A., & Azevedo-Pereira, J. (2009). Ethical ideology and ethical judgments in the Portuguese accounting profession. Journal of Business Ethics, 86(2), 227-242.
  • Martinov-Bennie, N., & Mladenovic, R. (2015). Investigation of the impact of an ethical framework and an integrated ethics education on accounting students’ ethical sensitivity and judgment. Journal of Business Ethics, 127(1), 189-203.
  • Melé, D. (2005). Ethical education in accounting: Integrating rules, values and virtues. Journal of Business Ethics, 57(1), 97-109.
  • Oboh, C. S., Ajibolade, S. O., & Otusanya, O. J. (2020). Ethical decision-making among professional accountants in Nigeria: the influence of ethical ideology, work sector, and types of professional membership. Journal of Financial Reporting and Accounting.
  • Rest, J. R. (1986). Moral development: Advances in research and theory. New York, NY: Praeger.
  • Sambala, E. Z., Cooper, S., & Manderson, L. (2020). Ubuntu as a framework for ethical decision making in Africa: Responding to epidemics. Ethics & Behavior, 30(1), 1-13.
  • Schultz, O., & Tran, D. (2015). Business ethics and the influence on the development of intellectual capital: A study of the auditing profession.
  • Schwartz, M. S. (2016). Ethical decision-making theory: An integrated approach. Journal of Business Ethics, 139(4), 755-776.
  • Srinivasan, V. (2012). South and South East Asia. In D. Rossouw & C. Stückelberger (Eds.), Global survey of business ethics: In training, teaching and research (pp. 271-300). Basel, Switzerland: Globethics.net Global.
  • Stephenson, S. (2016). Russian bandit gangs, their moral code and practices of violence. Мир России. Социология. Этнология, 25(1).
  • Strauss, A., & Corbin, J. M. (1997). Grounded theory in practice. Sage.
  • Stuart, I., & Stuart, B. (2004). Ethics in the post-Enron age. Mason, OH: SouthWestern/Thomson.
  • Sullivan, A. C. (2007). The effects of ethical orientation and academic discipline on accounting students' use of professional judgment. Walden University.
  • Trevino, L. K., & Nelson, K. A. (2007). Business ethics. Straight talk about how to do it right.
  • Tormo-Carbó, G., Seguí-Mas, E., & Oltra, V. (2016). Accounting ethics in unfriendly environments: The educational challenge. Journal of business ethics, 135(1), 161-175.
  • Valentine, S., & Godkin, L. (2019). Moral intensity, ethical decision making, and whistleblowing intention. Journal of Business Research, 98, 277-288.
  • Waples, E. P., Antes, A. L., Murphy, S. T., Connelly, S., & Mumford, M. D. (2009). A meta-analytic investigation of business ethics instruction. Journal of Business Ethics, 87(1), 133-151.
  • Wittmer, D. P. (2019). Ethical decision-making. In Handbook of administrative ethics (pp. 507-534). Routledge.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار