ارائه مدل اقتضایی ارزیابی عملکرد شرکت‌ها با تاکید بر نقش ابزارهای نوین حسابداری مدیریت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار گروه حسابداری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه ، ایران

4 استادیار گروه آمار، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران .

چکیده

با ورود تئوری اقتضایی به ادبیات حسابداری مدیریت، این تئوری برای توضیح فاکتورهایی که انتظار می‌رود بر پذیرش و استفاده از ابزارهای نوین حسابداری مدیریت تاثیر داشته باشد بکار گرفته شد. ادبیات تئوری اقتضایی در حسابداری مدیریت مبتنی ‌بر این ایده است که هیچ سیستم حسابداری مدیریت جهان‌شمولی وجود ندارد که به صورت یکسان در تمام شرکت‌ها و در تمام شرایط به کار گرفته شود. هدف پژوهش حاضر ارائه مدل اقتضایی ارزیابی عملکرد شرکت‌ها با تاکید بر نقش ابزارهای نوین حسابداری مدیریت است. داده‌های پژوهش از صورت‌های مالی و سایر گزارش‌هایِ 85 شرکت‌ پذیرفته شده در بورس تهران در دوره 1394 تا 1396و همچنین پرسشنامه توزیع شده بین مدیران مالی این شرکت‌ها در پایان سال 1396 گردآوری شده است. برای آزمون مدل از رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری و نرم‌افزار Smart PLS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که استفاده از ابزارهای نوین حسابداری مدیریت بر عملکرد شرکت تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین، یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که سه فاکتور اقتضایی شامل رقابت بازار، عدم اطمینان محیطی و اندازه شرکت رابطه بین استفاده از ابزارهای نوین حسابداری مدیریت با عملکرد شرکت را به طور معنی دار و مثبتی تعدیل می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Contingency Model of performance evaluation: emphasizing on the role of modern management accounting tools

نویسندگان [English]

  • Shir Mohammad Yaghoubian 1
  • Babak Jamshidi Navid 2
  • Mehrdad Ghanbary 3
  • Arash Nademi 4
1 Ph.D. Student of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
2 Assistant Professor of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
3 Assistant Professor of Accounting, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
4 Assistant Professor of Statistics, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
چکیده [English]

With the introduction of contingency theory into the management accounting literature, this theory was used to explain the factors that are expected to affect the adoption and use of modern accounting management tools. The contingency theory Literature of management accounting is based upon the idea that there is no universally management accounting system that equally applies to all enterprises in all circumstances. The purpose of this study is to present a contingency model of performance evaluation of firms emphasizing the role of modern management accounting tools. The research data have been gathered from the financial statements and other reports of 85 firms listed at Tehran Stock Exchange during 1394 to 1396, as well as a questionnaire distributed among the financial managers of these firms at the end of 1396. The structural equation modeling approach and SmartPLS software have been used for modelling. The results showed that the use of modern management accounting tools has a positively significant effect on the firm's performance. Also, the study findings indicate that the relationship between the use of modern management accounting tools and firm performance are significantly and positively moderated by three contingency factors namely; market competition, environmental uncertainty and company size.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contingency theory
  • Management accounting tools
  • Performance evaluation
  • Structural Equation

مراجع

  • آذر، عادل، غلامزاده، رسول، قنواتی، مهدی. (1391). مدلسازی مسیری - ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم‌افزار SmartPLS، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه دانش.
  • پیرایش، رضا، حسنی، حمید. (1395). نقش و جایگاه حسابداری مدیریت در خلق و حفظ مزیتهای رقابتی و ارزش آفرینی بانک‌ها و ‏موسسات مالی و اعتباری، اولین همایش بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه شهری.
  • حاجیها، زهره، خراط­زاده، محدثه. (1393). بررسی رابطه کاربرد نوآوری­های حسابداری مدیریت و شاخص‌های مالی ارزیابی عملکرد در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره سوم، شماره یازدهم، صص. 40-29.
  • حجازی، رضوان، اسدی وایقان، لیلا. (1392). بررسی تاثیر عدم اطمینان محیطی ادراک شده بر رابطه‌ بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد شرکت‌‌ها در ایران، فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره دوم، شماره هشتم، صص. 24-13.
  • حجازی، رضوان، فتوحی، ندا. (1388). بررسی ارتباط همزمان بین استراتژی رقابتی سازمان، طرح سازمانی و سیستم حسابداری مدیریت با عملکرد سازمان: رویکرد تناسب اقتضایی درصنایع شیمیایی و دارویی و وسایل نقلیه موتوری و خودرو، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره اول، شماره اول، صص. 31-17.
  • حساس یگانه، یحیی، دیانتی دیلمی، زهرا، نوروزبیگی، ابراهیم. (1390). بررسی وضعیت حسابداری مدیریت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله حسابداری مدیریت، سال چهارم، شماره هشتم، صص. 18-1.
  • خدامی پور، احمد، طالبی، رقیه،(1389). بررسی کاربرد ابزارهای حسابداری مدیریت توسط مدیران شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، مجله دانش حسابداری، سال اول،، شماره دوم، صص117-130.
  • دیانتی، زهرا، حسین پور، امیرحسین، احمدی، حسین. (1394). اثر ابزارهای مراحل تکامل حسابداری مدیریت بر روی سود عملیاتی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال دوازدهم، شماره چهل و شش، صص 78-55.
  • غلامیان، مرتضی، کمالی دهکردی، پروانه. (1393). بررسی تاثیرات کاربرد استراتژی‌های رقابتی و تکنیک‌های حسابداری مدیریت استراتژیک روی عملکرد شرکت، اولین کنفرانس ملی جایگاه مدیریت و حسابداری در دنیای نوین کسب و کار، اقتصاد و فرهنگ.
  • گنجوئی، اسما، نایب زاده ، شهناز. ‏(1392). بررسی تاثیر تغییرات سیستم‌های کنترل و حسابداری مدیریت بر عملکرد سازمانی شرکت‌های تولیدی، یازدهمین همایش ملی حسابداری ایران، دانشگاه آزاد واحد یزد.
  • ملانظری، مهناز، زرابی، عاطفه (1392) "تناسب سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری"، فصلنامه پژوهش حسابداری، دوره سوم، شماره نهم، صص. 124-107.
  • موسوی شیری، سیدمحمود، شاکری، ماهرخ. (1393). استراتژی، حسابداری مدیریت استراتژیک و عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، حسابداری مدیریت، دوره هفتم، شماره دوم، صص. 107-93.
  • Abdel-Kader, M., & Luther, R. (2008). The impact of firm characteristics on management accounting practices: A UK-based empirical analysis. The British Accounting Review, 40(1), 2-27.
  • Abugalia, M., (2011). The Influence of Business Environment on the Effectiveness of Management Accounting Practices: Evidence from Libyan Companies. http://eprints.hud.ac.uk/.
  • Affes, H., Ayadi, F. (2014). Contextual factors impact on the use of new management accounting practices: An empirical analysis in the Tunisian context, Journal of Research in International Business and Management, 4, 45-55.
  • Agbejule, A. (2005), The relationship between management accounting systems and perceived environmental uncertainty on managerial performance: a research note, Accounting and Business Research, Vol. 35, No. 4:295-305.
  • Ajibolade, S.O. (2010).Management accounting systems, percieved enviromental uncertainty and companies performance in Nigeria. International journal of the academic research, 2(1).195-201.
  • Alamri, A. M., (2018) "Association between strategic management accounting facets and organizational performance", Baltic Journal of Management, https://doi.org/10.1108/BJM-12-2017-0411.
  • Al-Rehman, S.M.(2011).Which management accounting techniques influence profitability in the manufacturing sector of Pakistan. Pakistan Business Review,13(4), 53-105.
  • Auzair, S., & Langfield-Smith, K. (2005). The effect of service process type, business strategy and life cycle stage on bureaucratic MCS in service organizations. Management Accounting Research, 16(4), 399-421.
  • Baines, A., & Langfield-Smith, K. (2003). Antecedents to management accounting change: a structural equation approach. Accounting, Organizations and Society, 28(7-8), 675-698.
  • Bromwich, M., & Bhimani, A. (1989). Management accounting: Evolution not London: Chartered Institute of Management Accounting.
  • Brownell, P. (1985). Budgetary systems and the control of functionally differentiated organizational activities. Journal of Accounting Research, 23(2), 502-512.
  • Cadez, S. and Guilding, C. (2012). Strategy, strategic management accounting and performance: a configurational analysis, Industrial Management & Data Systems, 112, No. 3, pp. 484 501.
  • Cassia, L., Paleari, S., & Redondi, R. (2005). Management accounting systems and organizational structure. Small Business Economics, 25(4), 373-391.
  • Chapman, C. (1997). Reflections on a contingent view of accounting. Accounting, Organizations and Society, 22(2), 189-205.
  • Chenhall, R. (2003). Management control systems design within its organizational context: findings from contingency-based research and directions for the future. Accounting, Organizations and Society, 28(2-3), 127-168.
  • Chenhall, R. (2007). Theorizing contingencies in management control systems research. In C. S. Chapman, A. G. Hopwood & M. D. Shields (Eds.), Handbook of Management Accounting Research (Vol. 1). London: Elsevier.
  • Chia, Y. (1995). Decentralization, management accounting (MCS) information characteristics and their interaction effects on managerial performance: a Singapore study. Journal of Business Finance & Accounting, 22(6), 811-830.
  • Chong, V., & Chong, K. (1997). Strategic choices, environmental uncertainty and SBU performance: A note on the intervening role of management accounting systems. Accounting & Business Research, 27(4), 268-276.
  • Clarke, P., Hill, N., & Stevens, K. (1999). Activity-based costing in Ireland: barriers to, and opportunities for, change. Critical Perspectives on Accounting, 10(4), 443-468.
  • Cleary, P., (2015), "An empirical investigation of the impact of management accounting on structural capital and business performance", Journal of Intellectual Capital, Vol. 16, No. 3 pp. 566 –
  • Donaldson, L. (2001). The Contingency Theory of Organizations. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Drazin, R., & Van de Ven, A. (1985). Alternative forms of fit in contingency theory. Administrative Science Quarterly, 30, 514-539.
  • Drury, C. (2008). Management and cost accounting (7th ed.): South-western.
  • Ferreira, A. and Otley, D. (2010), “Design and use of management control systems: an analysis of the interaction between design misfit and intensity of use”, working paper, Chartered Institute of Public Finance and Accountancy (CIPFA), London.
  • Fisher, J. (1995). Contingency-based research on management control systems: Categorization by level of complexity. Journal of Accounting Literature, 14(1), 24-53.
  • Fornell, C. and Larcker, D. (1981); “Evaluating Structural Equation Modeling with Unobserved Variables and Measurement Error”; Journal of Marking Research,Vol.18, No.1, pp.39-50.
  • Garcia-Toreaa, N., Fernandez-Feijooa, B., & de la Cuesta, M. (2016). Board of director’s effectiveness and the stakeholder perspective of corporate governance: Do effective boards promote the interests of shareholders and stakeholders? Business Research Quarterly 19, 246-260
  • Gefen, D., Straub, D., & Boudreau, M. C. (2000). Structural equation modeling and regression: Guidelines for research practice. Communications of the Association for Information Systems, 4, 1–77.
  • Gerdin, J. (2005). Management accounting system design in manufacturing departments: an empirical investigation using a multiple contingencies Accounting, Organizations and Society, 30(2), 99-126.
  • Gerdin, J., & Greve, J. (2004). Forms of contingency fit in management accounting research--a critical review. Accounting, Organizations and Society, 29(3-4), 303-326.
  • Gerdin, J., & Greve, J. (2008). The appropriateness of statistical methods for testing contingency hypotheses in management accounting research. Accounting, Organizations and Society, 33(7-8), 995-1009.
  • Ghofar, A., & Islam, S. M. N. (2013). Determinants and effectiveness of corporate governance. 10th Asian Business Research Conference, October 6–7th, 2014, Bangkok, Thailand.
  • Gordon, L., & Miller, D. (1976). A contingency framework for the design of accounting information systems. Accounting, Organizations and Society, 1(1), 59-69.
  • Gul, F., & Chia, Y. (1994). The effects of management accounting systems, perceived environmental uncertainty and decentralization on managerial performance: A test of three-way interaction. Accounting, Organizations and Society, 19(4-5), 413-426.
  • Gul, F. (1991). The effects of management accounting systems and environmental uncertainty on small business managers' performance. Accounting & Business Research, 22, 57-61.
  • Haldma, T., & Laats, K. (2002). Contingencies influencing the management accounting practices of Estonian manufacturing companies. Management Accounting Research, 13, 379–400.
  • Henri, J. (2006), “Organizational culture and performance measurement systems”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 31 No. 1, pp. 77-103.
  • Hoque, Z., & James, W. (2000). Linking balanced scorecard measures to size and market factors: Impact on organizational performance. (Cover story). Journal of Management Accounting Research, 12, 1-17.
  • Ismail, K. and Isa, C.R. (2011), “The role of management accounting systems in advanced manufacturing environment”, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, Vol. 5 No. 9, pp. 2196-2209
  • Jermias, J. & Gani, L. (2006). Integrating business strategy, organizational configurations and Management accounting systems with business unit effectiveness: a fitness landscape approach, Management Accounting Research 15 (2004) 179–200.
  • Jones, C. (1985). An empirical study of the evidence for contingency theories of management accounting systems in conditions of rapid change. Accounting, Organizations and Society, 10(3), 303-328.
  • Kaplan, R., & Atkinson, A. (1998). Advanced Management Accounting (3ed.). USA: Prentice Hall International, Inc.
  • Khandwalla, P. N. (1972). The Effect of Different Types of Competition on the Use of Management Controls. Journal of Accounting Research, 10(2), 275-285.
  • Kreitner, R. (2001). Management (8 ed.). (Boston: Houghton Mifflin).
  • Li, X. (2010). The Impact of Product Market Competition on Quantity and Quality of Voluntary Disclosures. Review of Accounting Studies, 15, 663-711.
    • Libby, T., & Waterhouse, J. (1996). Predicting change in management accounting systems. Journal of Management Accounting Research, 8, 137-150.
  • Luft, J., & Shields, M. (2007). Mapping management accounting: graphics and guidelines for theory-consistent empirical research. In C. S. Chapman (Ed.), Handbook of Management Accounting Research (Vol. 1). London: Elsevier.
  • Macinatia .Manuela S., E. Anessi-Pessina. ‏(2014). Management accounting use and financial performance in public ‎health-care organizations: Evidence from the Italian National Health Service” ‎Health Policy ‎‏117‏‎ (‎‏2014‏‎) ‎‏98-111.
  • Mia, L., & Clarke, B. (1999). Market competition, management accounting systems and business unit performance. Management Accounting Research, 10(2), 137-158.
  • Merchant, K. A. (1981). The design of the corporate budgeting system:influences on managerial behavior & performance. The Accounting Review, 56, 813–829.
  • Otley, D. (1980). The contingency theory of management accounting: Achievement and prognosis. Accounting, Organizations and Society, 5 (4), 413-428.
  • Quynh, N., (2011). The Relationship Between Corporate Culture And Use of Management Accounting Innovation In Vietnamese Companies: A Study of Techcom Bank, Graduation project, pp.1-86.
  • Rajiv, D. B., Raj, M., Arindam, T. (2014). Does a Differentiation Strategy Lead to More Sustainable Financial Performance than a Cost LeadershipStrategy?. Management Decision, 52(5), 872-896.
  • Reid, G., & Smith, J. (2000). The impact of contingencies on management accounting system development. Management Accounting Research, 11(4), 427-450.
  • Scapens, R. (1991). Management accounting: A review of recent developments (2nd ed.). London: Macmillan.
  • Schoonhoven, C. (1981). Problems with contingency theory: testing assumptions hidden within the language of contingency "theory". Administrative Science Quarterly, 26(3), 349-377.
  • Scott, W. R. (2003). Organizations: Rational, Natural, and open Systems. Englewood Cliffs, NJ, Prentice-Hall.
  • Seaman, A. E. & Williams, J. J. (2006). Management Accounting Systems Change and Sub-Unit Performance: The Moderating Effects of Perceived Environmental Uncertainty Journal of Applied Business Research 22, 103-120.
  • Shao-His, C. (2011). Environmental Coping Capacity, Environmental Uncertainty and Performance.Cademy of Management Journal, 30(4), 798-807.
  • Soobaroyen, T., & Poorundersing, B. (2008). The effectiveness of management accounting systems: Evidence from functional managers in a developing country. Managerial Auditing Journal, 23(2), 187-219.
  • Tillema, S. (2005). Towards an integrated contingency framework for MAS sophistication: Case studies on the scope of accounting instruments in Dutch power and gas companies. Management Accounting Research, 16(1), 101-129.
  • Teng, M.,Li.,Ch. (2011). Product Market Competition, Board Structure and Disclosure Quality.Frontiers of Business Research in China, 5(2), 291- 316.
  • Verbeeten, F. (2010). The Impact of Business Unit Strategy, Structure and Technical Innovativeness on Change in Management Accounting and control Systems at the Business Unit Level: An Empirical Anahysis. International Journal of Management, 27(1), 123-143.
  • Waterhouse, J., & Tiessen, P. (1978). A contingency framework for management accounting systems research. Accounting, Organizations and Society, 3(1), 65-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار