شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر کشف تقلب صورت های مالی با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد، گروه حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه حسابداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی کشف تقلب صورت‌های مالی با استفاده از تکنیک قضاوت به روش AHP می‌باشد. ابعاد مثلث تقلب مورد بررسی شامل ویژگی‌های فشار، فرصت و توجیه، و 32 عامل مؤثر بر کشف تقلب بر اساس یافته‌های ناشی از پژوهش‌های گذشته در این حوزه و همچنین بیانیه‌ی استانداردهای حسابرسی می‌باشند. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل حسابرسان ارشد، سرپرستان، سرپرستان ارشد، مدیر حسابرسی و شریک مؤسسه‌ی حسابرسی شاغل در مؤسسه‌های حسابرسی عضو جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران می‌باشد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر حسب روش پژوهش توصیفی - پیمایشی است و ابزار پژوهش پرسشنامه بر اساس نظر خبرگان بوده و نرخ سازگاری محاسبه شده برای هر معیار کلی کم‌تر از 01/0 می‌باشد. از زیرمعیارهای اصلی شناسایی شده بعد فشار، احتمال بالای ورشکستگی به‌عنوان اولین عامل و اظهارنظر در رابطه با تداوم فعالیت اساسی و حداقل دو سال متوالی جریان‌ نقد منفی عملیات به ترتیب اولویت‌های دوم و سوم مؤثر بر تقلب در صورت‌های مالی رتبه‌بندی گردید. در بین بعد فرصت؛ درصد خرید از اشخاص وابسته، دارای اولویت اول، فروش-های خارجی اولویت دوم، شرکت خانوادگی اولویت سوم را به خود اختصاص داده است. در نهایت از بعد توجیه، دستکاری سود دارای اولویت اول و تغییرات در مدیر عامل دارای اولویت دوم شناسایی و رتبه‌بندی گردیدند. بر این اساس، نتایج پژوهش نشان می‌دهد بعد فشار اولویت اول، فرصت دومین عامل و توجیه به‌عنوان سومین عامل مؤثر بر کشف تقلب رتبه‌بندی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identify and Ranking of Factors affecting on detecting the financial statement frauds using the Analytical Hierarchy Process (AHP)

نویسندگان [English]

  • javad masomi 1
  • Hashem Nikoomaram 2
  • Ghodratolah talebnia 3
1 PhD Candidate in Accounting, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Accounting, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Prof. Department of Accounting, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The objective of this study is to examine fraud detection of financial statements using the judgment technique based on the Analytic Hierarchy Process (AHP). The dimensions of the fraud triangle include the features of pressure, opportunity, and rationalization, and the 32 sub factors are considered, based on the findings from prior studies in this subject field and also the Statement on Auditing Standards for the continuous assessment of fraud detection. The population of the study comprised of senior auditors, supervisors, senior supervisors, audit manager and partner of the audit institute employed in audit institutes member of the Iranian association of certified public accountants (IACPA). The research is categorized as practical in terms of descriptive - survey methods. The questionnaire is based on experts’ questionnaires and the calculated compatibility rate for each general criterion is less than 0.01. Three fraud factors, inclodeng ‘‘the higher probability of bankruptcy”, ‘‘going concern opinion”, and ‘‘at least two annual negative cash flows from operations”, are in the pressure dimension, respectively. Three fraud factors, comprising ‘‘percentage of purchases related party transaction”, ‘‘percentage of foreign sales”, and ‘‘family firms”, are in the opportunity dimension, as well. Finally, two fraud factors, incloding ‘‘Earning manipulation”, and ‘‘CEO turnover frequency”, are in order in the rationalization dimension. The result, however, shows that first priority pressure, opportunity, second factor and rationalization are ranked as the third effective factor on the detection of fraud.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fraud in financial statements
  • Fraud triangle
  • Auditor judgment

مراجع

  • ابراهیمی، سیدکاظم؛ بهرامی، نسب­علی؛ گل­ارضی، غلامحسین و پیوندی، سعیده (1395). حسابداران جنایی در جستجوی تقلب و پیش­بینی بازده آتی سهام. نشریه­ی دانش حسابرسی، سال شانزدهم، شماره­ی 64، پاییز، 1395، صص 79-63.
  • اعتمادی، حسین و زلقی، حسن (1392). کاربرد رگرسیون لجستیک در شناسایی گزارشگری مالی متقلبانه. فصلنامه­ی دانش حسابرسی، سال سیزدهم، شماره­ی 13 (پیاپی 51)، تابستان 1392، صص 163-145.
  • باقرپور والاشایی، محمدعلی؛ اعتمادی، حسین و امیدفر، مهدی (1394). تأثیر مکانیزم­های حاکمیت شرکتی بر تجدید ارائه­های حسابداری. فصلنامه­ی علمی-پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال 12، شماره­ی 46، صص 79 تا 102.
  • رحیمیان، نظام­الدین و طباطبائی­پوده، سیدرضا (1392). استفاده حسابرسان از معیارهای غیرمالی در ارزیابی ریسک تقلب. مجله­ی حسابرس، سال پانزدهم، شماره­ی 67، مهر و آبان 1392، صص 89-82.
  • حساس­یگانه، ­یحیی؛ معزز، الهه؛ خان­حسینی، داود و نیکونسبتی، محمد (1391). بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر عملکرد مالی شرکت­های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران. دهمین همایش ملی حسابداری ایران. 3 و 4 خردادماه 1391، صص 38-21.
  • خواجوی، شکرالله و ابراهیمی، مهرداد (1397). بررسی تأثیر ساز و کارهای حاکمیت شرکتی در تقلب در صورت­های مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه­ی علمی- پژوهشی مدیریت دارایی و تأمین مالی، سال ششم، شماره­ی دوم، شماره­ی پیاپی (21)، صص 84-71.
  • زارع­بهنمیری، محمدجواد و ملکیان­کله­بستی، اسفندیار (1394). پیش­بینی تقلب در صورت­های مالی با استفاده از نسبت­های مالی (مطالعه­ی موردی: شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران). نشریه­ی چشم­انداز مدیریت مالی، شماره­ی 12، زمستان 1394، صص 80- 65.
  • سجادی، سیدحسین و کاظمی، توحید (1395). الگوی جامع گزارشگری مالی متقلبانه در ایران به روش نظریه­پردازی زمینه­بنیان. نشریه­ی پژوهش­های تجربی و حسابداری، سال ششم، شماره­ی 21، پاییز 1395، صص 204-185.
  • صفرزاده، محمدحسین (1389). توانایی نسبت­های مالی در کشف تقلب در گزارشگری مالی: تحلیل لاجیت. مجله­ی دانش حسابداری، سال اول، شماره­ی 1، تابستان 1389، صص 163-137.
  • کمیته­ی تدوین استانداردهای حسابرسی (1383). استانداردهای حسابرسی، نشریه­ی شماره­­­ی 124، سازمان حسابرسی.
  • فرقاندوست­حقیقی، کامبیز؛ هاشمی، سیدعباس و فروغی­دهکردی، امین (1393). مطالعه­ی رابطه­ی مدیریت سود و امکان تقلب در صورت­های مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابرسی، سال چهاردهم، شماره­ی 56، پاییز 1393، صص 68-47.
  • مرادی، جواد؛ رستمی، راحله و زارع، رضا (1393). شناسایی عوامل خطر مؤثر بر احتمال وقوع تقلب در گزارشگری مالی از دید حسابرسان و بررسی تأثیر آن­ها بر عملکرد مالی شرکت. مجله­ی پیشرفت­های حسابداری دانشگاه شیراز، دوره­­ی ششم، شماره­ی اول، بهار و تابستان 1393، پیاپی 3/66، صص 173-141.
  • مهرآذین، علیرضا؛ قبدیان، بشیر؛ فروتن، امید و تقی­پور، محمد (1392). مالکیت خانوادگی، غیرخانوادگی شرکت­ها و مدیریت سود. نشریه­ی دانش حسابرسی، دوره­ی 13، شماره­ی 52.
  • مهرانی، ساسان و باقری، بهروز (1388). بررسی جریان­های نقد آزاد و سهام­داران نهادی بر مدیریت سود در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات حسابداری، شماره­ی دوم.
  • نایب­زاده، شهناز و سالاری­ابرقویی، محمد (1393). بررسی رابطه بین تناسب استراتژی و ساختار سازمانی با عملکرد در شرکت­های خانوادگی: مطالعه موردی شرکت­های خانوادگی مستقر در شهرک­های صنعتی استان یزد. فصلنامه­ی علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال سوم، شماره­ی دهم، تابستان 1393، صص 12-1.
  • نیکومرام، هاشم؛ تقوی، مهدی و احمدزاده، حمید (1393). پیامدهای اقتصادی کیفیت اطلاعات حسابداری با تمرکز بر متغیر پایداری سود. فصلنامه­ی علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، سال هفتم، شماره­ی بیست و یکم، تابستان 1393، صص 16-1.
  • وکیلی­فرد، حمیدرضا؛ جبارزاده­کنگرلوئی، سعید و پوررضا سلطان­احمدی، اکبر (1388). بررسی ویژگی­های تقلب در صورت­های مالی. سال بست و چهارم، شماره­ی 21، شهریورماه 1388، صص 41-36.
  • Berríos, Myrna R. (2013). The relationship between bank credit risk and profitability and liquidity. The International Journal of Business and Finance Research, volume 7, number 3, 2013.
  • Catur F. Ukhriyawati1, Tri Ratnawati2 & Slamet Riyadi (2017). The Influence of Asset Structure, Capital Structure, Risk Management and Good Corporate Governance on Financial Performance and Value of The Firm through Earnings and Free Cash Flow As An Intervening Variable in Banking Companies Listed in Indonesia Stock Exchange. International Journal of Business and Management; Published by Canadian Center of Science and Education, Vol. 12, No. 8.
  • Chi-Chen Lin a, An-An Chiu b, Shaio Yan Huang c, David C. Yen d (2015). Detecting the financial statement fraud: The analysis of the differences between data mining techniques and experts’ judgments. Knowledge-Based Systems, 2015 Elsevier B.V. All rights reserved.
  • Dalnial, Hawariah, Amrizah Kamaluddin, Zuraidah Mohd Sanusi, and Khairun Syafiza Khairuddin (2014). Detecting Fraudulent Financial Reporting through Financial Statement Analysis. Journal of Advanced Management Science Vol. 2, No. 1, March 2014.
  • H. Manurung, Andhika Ligar Hardika (2015). Analysis of factors that influence financial statement fraud in the perspective fraud diamond: Empirical study on banking companies listed on the Indonesia Stock Exchange year 2012 to 2014. International Conference on Accounting Studies (ICAS), 17-20 August 2015, Johor Bahru, Johor, Malaysia.
  • Ji, Xu-dong, Lu, Wei & Qu, Wen. (2017). Voluntary Disclosure of Internal Control Weakness and Earnings Quality: Evidence From China. The International Journal of Accounting 52 (2017). 1-18.
  • Kirkos, Efstathios, Charalambos, Spathis & Yannis Manolopoulos (2007). Data Mining techniques for the detection of fraudulent financial Statements. Expert Systems with Applications, Volume 32, Issue 4, May 2007, P: 995-1003.
  • Kotsiantis, S. Koumanakos, E, Tzelepis, D and Tampakas, V (2006). Forecasting Fraudulent Financial Statements using Data Mining. Proceeding of world academy of Science, engineering and technology, volume 12, march 2006, ISSN 1307-6884.
  • Mohd Noor, Nurul Fitri, Zuraidah Mohd Sanusia, Lee Teck Heang Takiah Mohd Iskandar, Yusarina Mat Isa (2015). Fraud Motives and Opportunities Factors on Earnings Manipulations. 7th International conference on financial criminology 2015, 13-14, April 2015, PP: 126-135.
  • Ravisankar, V. Ravi, G. Raghava Rao, I. Bose (2011). Detection of financial statement fraud and feature selection using data mining techniques, Decis. Support Syst. 50 (2) (2011), pp. 491–500.
  • Vichitsarawong, T & S. (2015). Do audit opinions reflect earnings persistence? Managerial Auditing Journal, Vol. 30 Iss 3 pp. 244-276.
  • Yu-Shun Hung & Yu-Chen Cheng (2018). The impact of information complexity on audit failures from corporate fraud: Individual auditor level analysis. Asia Management Review 23 (2018) 72-85.
  • Zager, Lajos, Malis, Sanja Sever and Novaka Ana (2016). The Role and Responsibility of Auditors in Prevention and Detection of Fraudulent Financial Reporting. 3rd global conference on Business, economics, management and tourism, 26-28 November 2015, Rome, Italy.
  •  

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار