حسابداری دوطرفه از دیدگاه لیتلتون، حقیقت یا مجاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، البرز، ایران

2 استادیار گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، البرز، ایران

چکیده

از لحاظ تاریخی، بسیاری از جمله چارلز لیتلتون معتقدند که دفترداری دوطرفه در حدود قرن سیزدهم میلادی در ایتالیا رواج یافته است. بسیاری لوکا پاچیولی را به عنوان مبدع این سیستم می دانند. لیتلتون هفت مورد را تحت عنوان پیش شرط های حسابداری دوطرفه بیان کرده است،او معتقد است که این هفت پیش شرط تا قبل از قرن سیزدهم میلادی در هیچ زمانی و در هیچ کشوری یکجا جمع نشده بودند . هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که آیا واقعا هفت پیش شرطی که چارلز لیتلتون برای بوجود آمدن دفترداری دوطرفه در نظر گرفته است تا قبل از قرن سیزدهم میلادی در هیچ زمانی و در هیچ کشوری یکجا جمع نشده بودند ؟ در راستای پاسخ به این سوال ابتدا پیش شرط هایی که برای ظهور دفترداری دوطرفه مورد نیاز است،مورد بررسی و سپس منابع و اسناد تاریخی جهت یافتن مدرک یا قرینه ی کاربرد سیستم دوطرفه مورد واکاوی قرار گرفت. پژوهش حاضر،از نوع تحقیقات نظری و روش تحلیلی به عنوان روش تحقیق در آن مد نظر بوده است.طبق شواهد و قرائن بدست آمده از زمان هخامنشیان سیستم حسابداری بسیار منظم و دقیقی در تخت جمشید وجود داشته است.در نهایت رویدادها و حوادثی که باعث ارتباط علمی و اقتصادی بین خاورمیانه و اروپا به ویژه ایتالیا در قرون وسطی شد، مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذکر است در متن حاضر منظور از (( ایران ))، کشور ایران محصور در مرزهای جغرافیائی کنونی نیست و در واقع پهنه و محدوده ی جغرافیائی گسترده فرهنگی ایران زمین در ازمنه و ادوار تاریخی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Littleton’s points of view about Double Entry accounting: True or False

نویسندگان [English]

  • Taraneh Badiei 1
  • Kambiz Forghandoost Haghighi 2
  • Bahman Banimahd 3
1 Master student in Accounting , Islamic Azad University - Karaj Branch,Karaj Iran
2 Academic Member of Accounting Department , Islamic Azad University , Central Tehran Branch , Tehran, Iran (Corresponding Author)
3 Assistant Professor , Accounting Department , Islamic Azad University , Karaj Branch
چکیده [English]

Historically, many people such as Charles Littleton believe  that Double-entry bookkeeping has become common nearly in the 13th Century in Italy. Some consider  Luca Pacioli as the inventor of this system. Littleton has stated seven items as the double-entry accounting requirements ; he assumes that these seven preconditions have never been gathered together in anywhere and anytime else before 13th century.
The main purpose of the present article is to answer this question: have those seven preconditions, which had been considered by Charles Littleton for creating double-entry bookkeeping, really not gathered together in anywhere and anytime else before the 13th century? In line with answering this question, firstly the preconditions required for double-entry bookkeeping have been considered and then the historical resources and documents are analyzed for finding documents and analogy of mutual system application. The present study, in terms of theoretical research and analytical method was considered as the research methodology. According to the signs and evidences obtained from the Achaemenid, there was a regular and exact accounting system in that era. Finally, the events and incidents which made scientific and economic relations  possible among Middle East and Europe, especially Italy in Medieval era, were studied.
It is also noted that in the present text “Iran” not just refers to the country of Iran surrounded in the current geographical borders, in fact it refers to the geographical and cultural area of Iran during historical times and periods.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Double-entry Bookkeeping
  • Preconditions of Double-entry Bookkeeping
  • Seyagh
  • History
  • Accounting System
*       ارفعی، عبدالمجید ،1384، گل نبشته های باروی تخت جمشید، تهران، مرکز دائرۃ المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی)
*       آقایی، مرضیه ،1382، سیر تکوینی حسابداری در ایران از صدر اسلام الی صفویه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری .
*       به آیین، یعقوب، بهار 1387، حسابداری با مهره درخاورمیانه باستان، مجله حسابرسی، شماره 40.
*       نیکنامی، کمال الدین، بهادری، علی، 1390، تخت جمشید، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول.
*       توین بی، آرنولد، 1378، تاریخ تمدن (تحلیلی از تاریخ جهان از آغاز تا عصر حاضر)، ترجمه یعقوب آژند.
*       توین بی، آرنولد، 1378،جغرافیای اداری هخامنشیان، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
*       ثواقب، جهانبخش، 1385،  روش تحقیق با تأکید بر تاریخ، شیراز، نوید شیراز
*       چشم فسا، ایمان، 1389، بررسی ریشه های حسابداری دوطرفه در خاورمیانه و تاثیر آن بر ظهور و گسترش حسابداری دوطرفه در اروپا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری .
*       چشم فسا، ایمان، عبدالله زاده، سلام، مرداد و شهریور 1392، سیر تاریخی راهیابی اعداد هندی به دفترداری نوین در پاگرد حسابرس، مجله حسابرس، شماره 66.
*       حسین زاده شانه چی، حسن، 26 مهر 1384، " روزنه های نور به سمت اروپا گشوده می شود"، روزنامه کیهان، شماره 18359.
*       دورانت، ویل، 1382، تاریخ تمدن، عصرایمان، ترجمه ابوطالب صارمی و دیگران، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
*        رنان، کالین، 1366، تاریخ علم کمبریج، ترجمه حسن افشار، تهران، مرکز نشر .
*       ریاحی بلکویی، محمد،1381، تئوری های حسابداری، ترجمه علی پارسائیان، تهران دفترپژوهش های فرهنگی.
*       سارتن، جورج ،1346،  تاریخ علم، ترجمه احمد آرام،  موسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر.
*       شفیعی گنجه، ناهید، 1381، احیای جاده ابریشم و نقش آن در توسعه اقتصادی ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، مرکز تحصیلات تکمیلی علوم سیاسی .
*       صدر، کاظم، پاییز 1369، پول و سیاستهای پولی در صدر اسلام، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 42.
*       صدق آمیز، هاشم، اردیبهشت1377، رساله فلکیه اثری ارزشمند اما کمتر شناخته شده، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 6 و 7.
*        صفی زاده، فاروق، اردیبهشت و خرداد 1383، سیر تاریخی کتابخانه ها در ایران باستان، آرشیو و نسخه پژوهی: کتاب ماه کلیات، شماره 77 و 78.
*       طبری، محمد بن جریر ،493 ه. ق، تاریخ الرسل و الملوک.
*       عارف رضایی، سمیرا، 1384، سیر تکوینی حسابداری در ایران از ابتدای صفویه تا قاجاریه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری .
*       فرای، ر.ن ،1363، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، مترجم حسن انوشه، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر، ،ج 4 .
*        فرقاندوست حقیقی، کامبیز؛ للی، یوحنا، 1385، اوزان و مقادیر در ایران باستان، تهران، بازتاب.
*       فون لاو، تئودور اچ و دیگران، 1377، تاریخ جهان، جلد اول، ترجمه عبدالرحمن صدریه، فردوسی، تهران.
*       کخ، هاید ماری، 1376، از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی، نشر کارنگ.
*       کریمی پاشاکی، فرحناز، 1381، بررسی تاریخی نظام حسابداری و نظام مالی در ایران پیش از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری .
*       گریسون ،مارک و کول روت، مارگارت، 1390، اثر مهرهای هخامنشی بر جای مانده بر گل نبشته های باروی تخت جمشید، ترجمه کمال الدین نیکنامی و علی بهادری، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول.
*       محمدی، محمد، 1377، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام، تهران، توس.
*       محمود آبادی، سید اصغر، فتاحی، قاسم، بهار و تابستان 1388،  ریاضیات ایرانی در عرصه تمدن و فرهنگ اسلامی، مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، شماره 4 .
*       مرادزاده فرد، مهدی، سروش، امیر، روستایی، محسن، پاییز1390، سیاق دروازه ی حسابداری نوین، فصلنامه گنجینه اسناد .
*       ملائی توانی، علیرضا ،1387، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ،  تهران، نشر نی .
*       منصور زارع، مینو، 1382، سیر تکوینی حسابداری دوطرفه در ایران از آغاز دوره قاجاریه تا آغاز سال 1375، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده اقتصاد و حسابداری.
*       مقیمی، نیلوفر، 1392، بررسی باستان شناختی سامانه حسابداری در جوامع انسانی پیش از تاریخ دشت قزوین: مورد مطالعاتی تپه زاغه، دانشگاه تهران
*       Hallock , R, 1969, Persepolis Fortification Tablets. The University of Chicago press, Chicago.
*       Kam , Vernon , Accounting theory , New York , Willey pub , 1990.
*       Oktay , Batuhan, Guvemli, “ The birth and development of the accounting Method in the Middle East (  Merdiban Method), 2017.
*       Rezaee , Zabihollah ,”Iran Accounting History” The university of Memphis, USA,2011.
*       Littleton , A. C . “ Antecedents of  Double –Entry bookkeeping “edited by Michael Chatfield, Contemporary Studies in the Evolution of Accounting Thought , Dickenson pub , 1968 .
*       Chatfield , Michael , “Credit” , edited by : Michael chatfield & Richard Vangermeerch , the history of accounting : An international encyclopedia ,    New York &London ,Grand publishing Inc , 1996.
*       Tavakoli – Targhi M  , Orientalism’s Genesis Amnesia, Refashioning Iran, St Antony’s Series, 2001.
*      Shotter , M , The Origin and development of management accounting , School of Accountancy University of  Pretori,1999.